บทคัดย่อ
       ผลการสำรวจสถานภาพการผลิต  แผนการรับนักศึกษา และความต้องการพัฒนาอาจารย์ของสถาบันการศึกษาพยาบาลจำกัดรับ 64 แห่ง กำลังการผลิตในปัจจุบัน
จะผลิตพยาบาลวิชาชีพเฉลี่ยปีละ 7,545 คน  ซึ่งต่ำกว่าที่คาดประมาณไว้ปีละ 1,346 คน หรือร้อยละ 16  ซึ่งเสี่ยงต่อการขาดแคลนพยาบาลในอนาคตอันใกล้อันเนื่อง
จากหน่วยงานหลายแห่งมีแนวโน้มจะหยุดผลิต หรือลดจำนวนลงเนื่องมาจากพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 นโยบายการปฏิรูประบบราชการและภาวะ
เศรษฐกิจของประเทศประกอบกับต่างประเทศมีความขาดแคลนพยาบาลสูงและกำลังมีการดำเนินการเพื่อนำพยาบาลออกไปทำงานในต่างประเทศ         อัตราส่วน
อาจารย์ต่อนักศึกษาเป็น1: 8.9  ซึ่งยังไม่เป็นไปตามเกณฑ์มาตรฐานที่กำหนดไว้คือ 1: 8   สัดส่วนคุณวุฒิอาจารย์ระดับปริญญาเอก : ปริญญาโท : ปริญญาตรี    เป็น
0.8 : 7.4 : 17.6  ยังต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน  ซึ่งกำหนดไว้ในแผนพัฒนาอุดมศึกษาตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมฉบับที่ 9  คือ ปริญญาเอก : ปริญญาโท 
เป็น 4: 6 ความต้องการพัฒนาอาจารย์ในระดับปริญญาโทมีจำนวนไม่มากคือ 113 คน  ต่อปี  ในขณะที่กำลังการรับเข้าศึกษาต่อระดับปริญญาโทมีถึง 960-1,131 คน
ผู้เข้าเรียนส่วนใหญ่มาจากฝ่ายบริการพยาบาลไม่ใช่จากสถาบันการศึกษา ซึ่งคารปรับหลักสูตรให้เหมาะสมกับผู้เรียนคือ การปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูง   ความต้องการ
การศึกษาต่อในหลักสูตรปริญญาเอกมีสูงถึงปีละ 105 คน  ขณะที่ศักยภาพในการรับนักศึกษาใหม่ของสถาบันการศึกษา 7 แห่ง  มีเพียง 63-87 คน/ปี   และเมื่อคาด
ประมาณความต้องการพัฒนาอาจารย์พยาบาลในระดับปริญญาเอกและหากรวมการผลิตเพื่อทดแทนจำนวนผู้เกษียณอายุราชการใน 20 ปีข้างหน้า  พบว่า  มีความต้องการ
ถึง 1,858 คน  ผู้วิจัยเสนอให้มีคณะกรรมการวางแผนกำลังคนในสาขาพยาบาลศาสตร์และสาขาวิทยาศาสตร์สุขภาพอื่น ๆ ในระดับประเทศ     เพื่อควบคุมกำกับ
สนับสนุน ให้มีการผลิตกำลังคนให้เพียงพอทุกระดับ และมีกลไกให้ได้ข้อมูลที่มีเป็นความต้องการของผู้ใช้และประชาชนจากพื้นที่อย่างชัดเจน  ทั้งในด้านปริมาณและ
คุณภาพให้มีการวางแผนการใช้ทรัพยากรทั้งบุคคล อาคาร สถานที่  เป็นหน่วยผลิตพยาบาลให้คุ้มค่าที่ได้ลงทุนจากงบประมาณของรัฐเพื่อการผลิตพยาบาล  ให้มีการ
จัดทำแผนพัฒนาและส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพการผลิตในระดับบัณฑิตศึกษาให้สอดคล้องกับความต้องการของประเทศและทัดเทียมกับต่างประเทศโดยให้ผลิต
เองในประเทศเป็นส่วนใหญ่  จัดสรรทุนให้ไปศึกษาต่อต่างประเทศหรือร่วมผลิตกับมหาวิทยาลัยในต่างประเทศเป็นบางส่วน และมีการปรับปรุงหลักสูตรการเรียน
การสอนให้มีความยืดหยุ่นเหมาะสมกับนโยบายการลาศึกษาต่อของผู้ปฏิบัติงาน  ซึ่งอาจจัดเป็นช่วง ๆ ไม่ต้องลาเต็มเวลา  ประการสุดท้ายผู้วิจัยเสนอให้มีการศึกษา
วิจัยด้านการจัดการกำลังคนสาขาพยาบาลศาสตร์ และสาขาวิทยาศาสตร์สุขภาพอื่นอย่างต่อเนื่อง และควรได้ศึกษาการคาดประมาณความต้องการกำลังคนสาขา
พยาบาลศาสตร์อย่างรีบด่วน เพื่อวางแผนการแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ
์